Sağlık; tanımlanması karmaşık bir kavramdır. İnsanoğlunun yıllar içinde değişen ihtiyaçları doğrultusunda kendini ve dünyayı anlama ve anlamlandırma çabası ile bilim ve teknolojideki gelişmeler sonucunda sağlık tanımı da değişmiş daha bütüncül ve çok yönlü bir hal almıştır.
Başlangıçtaki tek yönlü bir tıbbi bakış açısından bakacak olursak, sağlıkla ilgili ilk tanımlar vücudun işlevlerini yerine getirebilme kabiliyetine odaklanmış, zaman zaman hastalık tarafından bozulabilecek normal bir işlevsel durum olarak görülmüştür.
Değişen Dünya ile gelinen son noktada Dünya Sağlık Örgütü sağlığı şöyle tanımlamıştır; "yalnızca hastalık ve sakatlığın olmaması değil, fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan tam bir iyilik halidir"
Sağlık, evrensel bir kavram ve doğuştan gelen temel bir haktır.
Sağlık alanındaki bu gelişmeler ile ruh sağlığının insan hayatındaki önemi anlaşılmıştır. Ruh sağlığı insan sağlığının temel bileşenlerindendir. Dünya Sağlık Örgütü sağlık tanımına 1948 yılında, ruhsal iyilik halini de dahil etmiştir. Dünya Sağlık Örgütüne göre, ruhsal sağlık, "diğer özelliklerin yanında, öznel iyi oluş, algılanan öz yeterlik, özerklik, rekabet edebilirlik, nesiller arası bağımlılık ve kişinin entelektüel ve duygusal potansiyelini gerçekleştirebilmesini" içerir.
Ruh sağlığını etkileyen biyolojik, sosyolojik ve psikolojik birçok etken vardır. Bu etkiler uyum bozucu ve kişinin tolere edebileceği düzeyin üzerinde olduğunda ise ruhsal bozukluklar ortaya çıkabilmektedir. Ruhsal bozukluklar uyumsuz düşünce, duygu ve davranış olarak tanımlanmakta ve işlev bozukluğu, kişinin durumdan rahatsız olması, yeti kaybı ve sosyal uyumda azalmaya neden olduğunda ise müdahale gerektirmektedir.
İnsanoğlu çağın her döneminde insan sağlığını olumsuz etkileyen faktörlerin en aza indirilmesi için çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmalar neticesinde sağlık alanının temel bakım ve sorumluluklarını tıp bilimi sayesinde oluşturmuş ve günümüzün modern tıp dünyasına kadar bu süreç devam etmiştir.
Psikiyatri nedir?
Psikiyatri bir tıp dalıdır. Psikiyatrinin ilgi alanları ise genel olarak:
- Depresyon,
- Anksiyete (Kaygı) bozukluğu
- Panik bozukluk,
- Yaygın anksiyete bozukluğu,
- Obsesif kompulsif bozukluk,
- Sosyal Fobi,
- Travma sonrası stres bozukluğu),
- İki uçlu bozukluk (Manik depresif bozukluk, Bipolar bozukluk),
- Şizofreni, Alkol-madde bağımlılığı,
- Cinsel işlev bozuklukları,
- Kişilik bozuklukları,
- Yeme bozuklukları,
- Histeri-konversiyon,
- Hipokondriazis,
- Tikler,
- Yaşlılık psikiyatrisi-demans (bunama),
- Uzun süren yas,
- Dürtü kontrol bozuklukları gibi alanlardır
Ruh ve beden sağlığınız bir bütündür. Pek çok ruhsal belirti bedensel bir hastalığa, pek çok bedensel belirti de ruhsal bir hastalığa işaret edebilir. Bedensel rahatsızlıklar gibi ruhsal rahatsızlıkların tanısı da sadece hekimler tarafindan konulabilir ve tedavisi hekim tarafından ya da hekim kontrolu altında yapılabilir. Psikiyatri uzmanları her türlü psikiyatrik uygulamaya ilişkin temel bilgi, beceri ve donanıma sahiptir.
Ruh sağlığı ile ilgili sorun yaşayan kişiler zaman zaman kimlerden yardım alacakları konusunda da kararsızlık yaşamaktadır. Ruh sağlığı hizmeti bir ekip çalışması içerisinde yürütülmelidir. Ruh sağlığı alanında çalışan kişiler şöyle sıralanabilir:
- Psikiyatri hekimi
- Pratisyen hekim/Aile hekimi
- Psikolog/Klinik Psikolog
- Psikiyatri hemşiresi
- Sosyal hizmet uzmanı
- Psikolojik Danışmanlar
Yukarıda sıralanan meslek grupları dışında kalan “yaşam koçu, NLP vb.” gibi alanlarda çalışanlar ruhsal hastalıkları tedavi edebilecek donanıma sahip olabilmek için T.C Yasaları gereği koşut tutulan gerekli eğitim kurumlarında eğitim almamış, ehil olmayan, ruh sağlığı ekibi içerisinde yer almayan kişilerdir.
Psikiyatri Hekimi kimdir?
Ruhsal rahatsızlıkların tanınması, önlenmesi, tedavi edilmesi ve rehabilitasyonunda çalışan tıp fakültesi mezunu, psikiyatri uzmanlık eğitimini tamamlamış hekimdir.
Psikiyatri hekimi, 6 yıllık Tıp fakültesinden mezun olmuş ve ondan sonra 4 yıl psikiyatri ihtisası yapmış uzman hekimdir. Aldığı tıp eğitimiyle insanın hem genel hastalıkları hakkında bilgi sahibi olan hem de ruhsal yapısını tanımlama ve gerektiğinde tedavi etme yetki, bilgi ve donanımına sahip olan kişidir. Psikiyatri hekimi klinik karar verici olarak ruh sağlığı ekibi içinde koordinasyonu sağlamaktadır.
Psikiyatrik hizmetin kaliteli olarak verilebilmesi için başvuru, değerlendirme, tedavi, diğer birimlere yönlendirme ve tedaviyi sonlandırma, rehabilitasyon aşamaları tanımlanmıştır. Hastaya uygulanacak tedavinin planlanması ve yürütülen tedavinin değerlendirilmesi tamamıyla psikiyatri hekiminin sorumluluğundadır.
Ruhsal sorunlarla ilgili her türlü teşhisi koymak, tedaviyi planlamak, ilaç ve diğer tedavi yöntemlerinin yanı sıra, uygun görülen psikoterapiyi uygulamak da tamamen psikiyatri uzmanlarının sorumluluğu ve yetkisi içindedir. Başka hiçbir meslek grubunun, bu uygulamaları bağımsız olarak yapma yetkisi yoktur. TC Yasaları ile bu yetki sadece psikiyatri hekimlerine verilmiştir.