DEHB Nedir?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), bireyin dikkatini toplamakta zorlanması, dürtü kontrolünde güçlük çekmesi ve aşırı hareketlilik ile karakterize edilen nörolojik bir bozukluktur. Çocukluk çağında başlayan bu durum, erişkinlik döneminde de devam edebilir ve bireyin akademik, mesleki ve sosyal yaşamını olumsuz yönde etkileyebilir.

DEHB, bireyin günlük yaşamda işlevselliğini düşüren ancak doğru tedavi yöntemleri ile yönetilebilen bir durumdur.

DEHB Belirtileri Nelerdir?

DEHB belirtileri genellikle üç temel grupta incelenir: Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite ve Dürtüsellik.

1. Dikkat Eksikliği Belirtileri:

• Detaylara dikkat edememe, sık hata yapma

• Görevleri tamamlamada zorlanma

• Dikkatin kolay dağılması

• Sürekli unutkanlık

• Organizasyon ve zaman yönetiminde güçlük çekme

2. Hiperaktivite Belirtileri:

• Sürekli hareket halinde olma

• Sessiz kalmakta zorlanma

• Uzun süre bir yerde oturamama

• Aşırı konuşma ve başkalarının sözünü kesme

3. Dürtüsellik Belirtileri:

• Sırasını beklemekte güçlük çekme

• Aniden kararlar alma

• Sonuçlarını düşünmeden hareket etme

• Sosyal ilişkilerde ani tepkiler verme

DEHB Neden Olur?

DEHB’nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, birçok biyolojik ve çevresel faktörün bu bozukluğun gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir.

• Genetik Faktörler: Ailede DEHB geçmişi olan bireylerde daha sık görülür.

• Beyin Kimyası: Dopamin seviyelerindeki dengesizlik, DEHB’nin temel nedenlerinden biri olabilir.

• Beyin Yapısı ve Fonksiyonları: Beynin ön bölgesinde işlev bozuklukları dikkat ve kontrol mekanizmalarını etkileyebilir.

• Çevresel Faktörler: Erken doğum, düşük doğum ağırlığı, sigara veya alkol kullanımı gibi faktörler DEHB riskini artırabilir.

DEHB Tanısı Nasıl Konulur?

DEHB tanısı, uzman bir psikiyatrist tarafından detaylı bir değerlendirme ile konur. Tanı sürecinde bireyin çocukluk öyküsü, dikkat ve hiperaktivite sorunları, akademik ve iş yaşamındaki performansı değerlendirilir. DEHB tanısı için genellikle şu testler kullanılır:

• Klinik Değerlendirme: Kişinin geçmişi ve mevcut şikayetleri analiz edilir.

• DEHB Derecelendirme Ölçekleri: Bireyin dikkat, dürtüsellik ve hiperaktivite düzeyi ölçülür.

• Nöropsikolojik Testler: Bilişsel işlevleri değerlendiren testler uygulanabilir.

DEHB Tedavi Yöntemleri

DEHB tedavisinde ilaç tedavisi, psikoterapi ve yaşam tarzı değişiklikleri birlikte uygulanarak en iyi sonuçlar alınabilir.

1. İlaç Tedavisi

• Stimülanlar: Metilfenidat ve amfetamin bazlı ilaçlar dikkat süresini artırabilir.

• Non-Stimülan İlaçlar: Atomoksetin gibi ilaçlar, hiperaktiviteyi kontrol etmeye yardımcı olabilir.

• Antidepresanlar: Bazı durumlarda DEHB semptomlarını hafifletebilir.

İlaç tedavisi, bir uzman gözetiminde düzenlenmeli ve bireyin ihtiyacına göre ayarlanmalıdır.

2. Psikoterapi ve Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeye yardımcı olur.

• Bireysel Danışmanlık: Günlük yaşam becerilerini geliştirmek için öneriler sunar.

• Koçluk ve Zaman Yönetimi Teknikleri: İş ve özel hayatı organize etmeye yardımcı olur.

3. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Düzenli Egzersiz Yapın: Fiziksel aktivite, dikkat ve odaklanmayı artırabilir.

• Sağlıklı Beslenin: Omega-3 ve protein açısından zengin beslenme dikkat süresini iyileştirebilir.

• Uyku Düzenine Dikkat Edin: Yetersiz uyku, DEHB belirtilerini kötüleştirebilir.

• Zaman Yönetimi Teknikleri Kullanın: Görevleri planlamak için ajanda veya dijital uygulamalar kullanın.

• Meditasyon ve Nefes Egzersizleri Uygulayın: Kaygıyı azaltarak odaklanmayı artırabilir.

DEHB ile Yaşam: Neler Yapılmalı?

• Kendi güçlü ve zayıf yönlerinizi tanıyın.

• İş ve sosyal hayatınızı düzenlemek için planlı olun.

• Dikkat artırıcı teknikler kullanın.

• Sosyal destek gruplarına katılın.

• Profesyonel destek alarak belirtilerinizi kontrol altına alın.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), bireyin akademik, sosyal ve iş yaşamını olumsuz etkileyebilen ancak doğru tedavi yöntemleriyle yönetilebilen bir bozukluktur. Psikoterapi, ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile DEHB belirtileri kontrol altına alınabilir ve yaşam kalitesi artırılabilir.